Aschi multifars e divers sco ils carstgauns ei era la veta culturala en nossa vischnaunca. Quei semuossa cun in sguard sin ils 13 differents maletgs dil vitg. Mintga vitg ha siu agen caracter, seigi quei muort la historia, la posiziun topografica ni l'orientaziun. Duront che Riein vegn influenzaus da casas da crap cun tetgs da culmar quasi ulivs, croda Castrisch si cun ses massa portals ad artg e las cuorts internas cun biars cantuns, Luven cun casas da lenn barschadas ner che schain fetg stretg e Siat cun la contextualisaziun dalla cuntrada romantic-selvadia da Tuf. Numerus baghetgs sacrals dil temps da baroc s'audan vitier medemamein sco l'architectura interessanta dil temps.